Smeertechnisch onderhoud dient diverse doelen

Smeren betekent simpelweg het aanbrengen van een vet- of olielaagje (de smeerfilm) tussen oppervlakken die ten opzichte van elkaar bewegen. Deze laag heeft drie functies: het verminderen van wrijving, het afvoeren van warmte en vuildeeltjes en het conserveren van deze oppervlakken. 

Goed smeren is dus van groot belang en afhankelijk van:

1. Het juiste smeermiddel. Een smeermiddel moet passen bij de specifieke applicatie. Extremen in een applicatie kunnen liggen in hoge of lage temperaturen, hoge drukken en een omgeving die mogelijk vuil, nat of stoffig is.

2. De juiste hoeveelheid smeermiddel. Een optimale smeerfilm wordt uitsluitend bereikt met de juiste hoeveelheid smeermiddel. Te weinig smering leidt tot het aanlopen van de onderdelen en warmteontwikkeling. Te veel smeermiddel kan echter net zo funest zijn door oplopende drukken en temperaturen en hiermee een toenemende wrijving.

3. De juiste frequentie van smeren. Afhankelijk van de machineconstructie, omstandigheden, belasting en omgeving gaan smeermiddelen langer of minder lang mee. Te weinig smeren leidt tot toenemende wrijving, warmteontwikkeling en uiteindelijk vastlopen. Te vaak smeren vooral tot onnodig hoge onderhouds- en materiaalkosten.

Niet of slecht smeren kan leiden tot diverse soorten problemen. Als eerste de veiligheid: wanneer lagers of andere bewegende delen vastlopen door een tekort aan smering, kan dit leiden tot beschadiging van onderdelen en abrupte stilstand van de machine met mogelijk losbrekende delen. Verder kunnen temperaturen hoog oplopen en mogelijk aanleiding zijn voor het ontstaan van brand.

Een belangrijk gevolg van een slecht smeertechnisch onderhoud is het afnemen van de efficiëntie en hiermee het toenemende energieverbruik. Veel bedrijven schatten in dat deze verhoging ‘peanuts’ zijn, maar niets is minder waar. Onderzoek door uiteenlopende organisaties wereldwijd toont aan dat gemiddeld 20% van het wereldwijde energieverbruik wordt besteed aan het overwinnen van wrijving. Wrijvingsloos zal het nooit helemaal worden, maar de winsten als gevolg van het verlagen van wrijving zijn groot: een lager energieverbruik maar ook een langere levensduur van de componenten. Lagerfabrikanten hebben bijvoorbeeld uitgezocht dat van alle gevallen dat lagers vroegtijdig falen, ongeveer de helft te wijten is aan foutief smeertechnisch onderhoud.

Tot slot levert goed smeertechnisch onderhoud een bijdrage aan de beschikbaarheid en betrouwbaarheid van de machine. Een minimale kans op vastlopen zorgt voor minder ongeplande stilstand, minder productiederving en hiermee ook lagere onderhoudskosten. Bovendien zal een goed gesmeerde machine bijdragen aan de kwaliteit van het eindproduct.

Wie zijn smeertechnisch onderhoud nog niet helemaal op orde heeft, kan dit stapsgewijs aanpakken. Het start in alle gevallen met een inventarisatie van alle smeerpunten: wáár bevinden deze punten zich en wat is de functie ter plekke? Deze informatie is op te slaan in een onderhoudsbeheerprogramma waarbij ieder smeerpunt wordt gekoppeld aan het juiste smeermiddel en de optimale frequentie van smeren. Op basis hiervan is een eerste onderhoudsplan te maken. Na iedere activiteit wordt teruggekoppeld in het programma dát het smeerwerk is uitgevoerd maar ook wat de bevindingen zijn. Eventueel aangevuld met beeldmateriaal. Met deze terugkoppeling is het smeertechnisch onderhoud in stapjes te verbeteren door eventueel de frequentie van smeren te wijzigen of mogelijk te kiezen voor een ander smeermiddel. Voor lastig bereikbare smeerpunten is het aan te raden een automatisch smeersysteem te installeren. De kans op ‘vergeten’ is hiermee geminimaliseerd.