Belang van goed smeren in de industrie

Waar voorheen de ‘jongste bediende’ de fabriek in werd gestuurd met een vetspuit, is smeertechnisch onderhoud inmiddels verheven tot een serieus vakgebied. Een vakgebied dat ook de volle aandacht heeft bij universiteiten en onderzoeksinstituten. Smeertechnisch onderhoud kan een belangrijke bijdrage leveren aan de betrouwbaarheid en beschikbaarheid van machines, maar óók aan de energie-efficiëntie. Voor een maximaal resultaat zijn er inmiddels verschillende (onderhouds-)softwarepakketten beschikbaar die de gebruiker ondersteunen in het bepalen van de juiste smeerintervallen.

Uit onderzoek blijkt dat wrijving in machines en installaties tot 20% van het wereldwijde energieverbruik bepaalt. Bovendien is het verantwoordelijk voor 40%(!) van de industriële onderhoudskosten. Deze twee feiten liegen er niet om en geven aan dat het verminderen van wrijving – door goed smeertechnisch onderhoud – een belangrijke bijdrage kan leveren aan energie- én kostenbesparing. In concrete cijfers kan het gebruik van de juiste materialen en smeermiddelen op de lange termijn energieverliezen door wrijving met ongeveer 25% reduceren. Andere kostenbesparingen liggen in een hogere beschikbaarheid van de machine, wat leidt tot een hogere output, minder afkeur van het product en lagere onderhoudskosten.

Verlagen van wrijving

Om wrijving te reduceren, dient de machine of installatie als eerste in de basis in orde te zijn. Dat betekent dat de juiste componenten gekozen moeten zijn, die passen bij de krachten en snelheden van de applicatie maar ook bij de omgevingsomstandigheden. Ook een goede uitlijning speelt een rol. Wanneer dit volledig in orde is, kunnen de smeermiddelen worden gekozen. Enerzijds is het daarbij verstandig om de handleiding van de producent te volgen, anderzijds is het ook geen probleem om advies in te winnen bij specialisten. Soms kan een duurder smeermiddel beter zijn en uiteindelijk leiden tot een (veel) lagere TCO. Een goed smeermiddel zorgt voor een minimale film tussen de bewegende delen en minimaliseert hiermee wrijving. Daarnaast kunnen deze producten warmte en vuil afvoeren. 

Eigenschappen

De markt kent een veelheid aan algemene smeermiddelen. Voor applicaties die onder extremere omstandigheden werken, is het echter belangrijk om een smeermiddel te kiezen dat speciaal is afgestemd op deze situatie. Denk bijvoorbeeld aan extreem hoge drukken, hoge of juist lage temperaturen en applicaties die buiten staan en waar vuil, vocht en soms ook een zoute atmosfeer een extra belasting betekent. Door het juiste smeermiddel te kiezen – samengesteld uit een goede basisolie en de benodigde additieven – gaat deze het langste mee. Dit leidt niet alleen tot een storingsvrije applicatie maar ook tot lagere kosten met betrekking tot onderhoud: minder uren en minder smeermiddelen.

Goed smeren

Naast het kiezen voor het juiste smeermiddel spelen nog twee andere factoren een rol in goed smeertechnisch onderhoud: de frequentie en de hoeveelheid smeermiddel die wordt toegediend. Om met de laatste te beginnen: meer is níet beter. Er zijn talloze praktijkgevallen bekend waarbij een ‘overdosis’ aan smeermiddel juist leidde tot het vastlopen van een machine. Wanneer smeermiddelen uit lagers naar buiten komen, is dat zeker geen teken van ‘lekker gesmeerd’ maar van een ‘overkill’. 

De frequentie van smeren hangt samen met het feit dat een smeermiddel na verloop van tijd wordt ‘opgebruikt’ en dus aangevuld moet worden. Dit kan handmatig maar ook middels een automatisch smeersysteem waarbij vooraf wordt ingesteld hoeveel smeermiddel om de hoeveel tijd moet worden afgegeven. Op locaties met veel smeerpunten is dit een veelgebruikte oplossing om de druk op de onderhoudsafdeling te verlichten. Het voorkomt bovendien dat moeilijk bereikbare smeerpunten eenvoudig worden ‘vergeten’.

Voor een juiste planning van het smeertechnisch onderhoud zijn zowel generieke als specifieke onderhoudsbeheerprogramma’s beschikbaar. Hierin zijn per smeerpunt het smeermiddel en de frequentie van smeren opgenomen. Vaak is er ook ruimte om problemen terug te koppelen of beeldmateriaal toe te voegen.